Tinh luyện dầu ăn bằng chất tẩy rửa: Cận cảnh công nghệ độc

Tại cơ sở này luôn có hệ thống camera quan sát theo dõi từng động thái của khách và công nhân (CN). “Luật bất thành văn” ở đây là CN không được tiếp xúc, tiết lộ công việc với khách. Vì vậy, dù đã quen mặt với nhiều CN ở đây, nhưng hỏi chuyện tinh luyện dầu thì hầu như chỉ nhận được những cái lắc đầu. Để có chứng cứ, PV phải ngụy trang để ghi hình các công đoạn.

Dầu dừa thô xút tinh luyện = dầu không mùi

Ở cơ sở Thái Thành có hai khu riêng biệt: khu quậy dầu và khu nấu - hút mùi. Khu quậy dầu có 4 bồn lớn, CN phải đi theo một cầu thang bằng sắt được hàn từ dưới đất lên đến miệng bồn. Ở phía cuối khu quậy dầu (trông gần giống nhà vệ sinh) có 4 thùng phuy loại 200 lít dùng để pha xút trước 2 ngày dùng quậy dầu, theo CN giải thích là để cho nguội. “Bỏ xút vào, nước ở phuy nóng như nước sôi, vì vậy phải để cho xút nguội mới quậy dầu được”, một CN pha xút tiết lộ.

 

Vận chuyển về kho trung chuyển - ảnh: Hoài Nam

 

 

Trước khi pha xút, những phuy này được bơm gần đầy nước giếng, sau đó CN lấy 4 bao xút (mỗi bao 25 kg) đổ vào phuy rồi lấy gậy đảo đều lên và chờ đến ngày quậy dầu chỉ việc múc xút đổ vào bồn dầu.

Một buổi sáng đầu tháng 9, vẫn trong vai lái buôn dầu, PV mang bịch mẫu dầu dừa đen sì đến thử. Ở khu quậy dầu, 2 CN gầy nhom đang tất bật với công việc. Một CN xách thùng (loại thùng sơn nước) đến những phuy xút pha sẵn, múc từng ca xút trong phuy đổ vào thùng xách đưa cho CN quậy dầu đứng đón ở đầu cầu thang, đổ từ từ vào bồn đang chứa dầu dừa đen mới được bơm lên. Cứ như vậy, đổ đủ 4 thùng xút, cầu dao điện được đóng lại, lập tức mô-tơ gắn trên miệng bồn (có gắn cây sắt dài xuống đáy bồn) bắt đầu hoạt động với công việc đảo tung dầu ở trong bồn cho cặn dơ lắng xuống đáy bồn. Cứ thế, lần lượt 4 thùng dầu được đổ xút vào để quậy.

Được khoảng 30 phút, CN tắt cầu dao điện để chuyển sang công đoạn mở van ở đáy bồn xả cặn dầu dơ. “Xả cặn đen từ đáy bồn, khi bắt đầu tới màu hơi vàng là đóng van lại tiếp tục quậy lần 2”, một CN nói.

Ở lần 2, một thùng xút tiếp tục được múc đổ vào bồn dầu rồi quậy khoảng thời gian 30 phút lại tiếp tục ngưng để xả cặn, tương tự lần 3 cũng vậy là xong quy trình quậy dầu. Lúc này, dầu dừa đen lắng hết cặn và hoàn toàn biến thành dầu sạch, số dầu này sau đó được bơm sang khu lò để nấu sôi và hút mùi, trước khi chiết ra từng can 25 kg.

Theo điều tra của PV, mỗi phuy nước CN pha với 4 bao xút. Phuy này CN múc được 6 thùng xút đổ lên bồn dầu để quậy (đổ làm 3 lần, lần đầu 4 thùng, 2 lần sau mỗi lần 1 thùng). Số lượng dầu trong bồn trước khi quậy là 2 tấn. Như vậy, nhẩm tính cũng ra con số 2 tấn dầu sẽ được quậy với 100 kg xút.

Dùng hết 2 tấn xút trong hơn 1 tháng

Để lần tìm nguồn gốc xút, cũng như nơi giao sỉ và số lượng xút mà cơ sở Thái Thành dùng tinh luyện dầu hằng tháng, PV tiếp tục lần theo đại lý giao xút cho cơ sở này. Việc này rất mất thời gian bởi cứ khoảng hơn một tháng họ mới giao một lần cho cơ sở. Ngày giao không cố định, mà cứ hết xút thì ông chủ lại liên hệ qua điện thoại để nhà cung cấp mang tới.

Chiều 15.9, CN đẩy cánh cửa lớn màu xanh rộng ra, đủ cho một chiếc xe tải đi vào bên trong cơ sở. Sau đó là cảnh CN vội vã vác những bao màu trắng xuống chất vào đống xút gần hết. Đoán đây chính là xe giao xút cho cơ sở Thái Thành, PV quyết định bám theo.

Sau khoảng 20 phút, PV đếm thấy CN vác xuống khoảng 80 bao (tổng cộng khoảng 2 tấn) xút, chiếc xe lăn bánh ra cổng. Ra đến QL1A, xe này chạy thẳng về ngã tư Bà Điểm (Q.Bình Tân) rồi dừng lại trước Công ty TNHH TM - DV Trường Minh Phát, chuyên kinh doanh các loại hóa chất phục vụ trong lĩnh vực công nghiệp.

Ngày hôm sau, trong vai người mua hóa chất xử lý nước thải, PV điện thoại xin làm việc với giám đốc để đặt hàng. Tiếp PV tại nhà riêng (xã Bà Điểm, Hóc Môn), Giám đốc Phạm Tuấn Anh cho biết khách hàng thường xuyên là các công ty, doanh nghiệp, cơ sở chuyên ngành dệt, nhuộm, xi, mạ... trong đó có cơ sở dầu Thái Thành. “Từ nhiều năm nay, khoảng hơn một tháng công ty tôi lại giao cho cơ sở dầu Thái Thành 2 tấn xút nhập về từ Indonesia với giá 13.500 đồng/kg. Anh mà lấy xút Indonesia ở tại kho, tôi chỉ giao 13.400 đồng/kg”, ông Tuấn Anh cho biết.

Từ thông tin của ông Tuấn Anh, có thể khẳng định mỗi tháng cơ sở Thái Thành tung ra thị trường cả trăm tấn dầu không mùi được tinh luyện bằng xút. Trong một lần tới chào hàng, tôi dò hỏi một CN của cơ sở Thái Thành là có tinh luyện dầu dừa thành trắng tinh được không thì người này trả lời: “Dễ ợt, mỗi bồn dầu đổ thêm một thùng xút nữa là trắng tinh nhưng ông chủ chỉ cho đổ 6 thùng vì để dầu hơi vàng vàng mới đẹp”.

Qua những câu chuyện các CN ở cơ sở Thái Thành nói với nhau, PV được biết quá trình tinh luyện một bồn khoảng 2 tấn dầu sẽ xả khoảng 200 kg dầu cặn. Loại dầu này sẽ được bán cho cơ sở làm xà bông với giá 19 ngàn đồng/kg. Dầu thành phẩm, sau khi vận chuyển đi giao sỉ cho những cơ sở kinh doanh dầu thực vật, cơ sở Thái Thành còn vận chuyển hàng trăm can về một căn nhà trên đường Trần Phú (Q.5) để cất giữ. Đây cũng là nhà ở của một trong 3 ông chủ cơ sở Thái Thành.

Từ những chứng cứ mà PV cung cấp, Cục CSĐT tội phạm về môi trường Bộ Công an chính thức vào cuộc điều tra sai phạm của cơ sở tinh luyện dầu Thái Thành...

 

Múc xút đã được pha loãng ở phuy.