VACNE tiếp tục phát huy phương châm “Môi trường với Cộng đồng”Sáu cây đầu tiên của tỉnh Kiên Giang được công nhận Cây Di sản Việt Nam Hà Nội sắp nắng nóng 33-35 độ C ESG và hành trình gia tăng giá trị bền vững cho doanh nghiệp Vingroup đề xuất làm đường sắt đi Cần Giờ 4 tỉ USD: TP.HCM rà soát quy hoạch để làm dự án sớm hơn

Tài nguyên - Thiên nhiên » Động vật

Thứ sáu, 04/04/2025, 14:51:48 PM (GMT+7)

Loài sinh vật ngoại lai gây hại mới xuất hiện: Sâu keo mùa thu Spodoptera frugiperda

(16:11:54 PM 02/06/2019)

(Tin Môi Trường) - Loài sâu keo mùa thu, tên khoa học là Spodoptera frugiperda J.E. Smith, đây là một loài bướm đêm trong họ Noctuidae. Loài côn trùng bộ cánh vảy này ăn số lượng lớn trên lá và thân của hơn 80 loài thực vật, gây thiệt hại lớn không chỉ cho các loại cây trồng quan trọng về kinh tế như ngô, lúa, lúa miến và mía mà còn gây thiệt hai cho các loại cây trồng và bông khác.

>> Vì sao năm nay xuất hiện nhiều siêu bão với sức tàn phá khủng khiếp? >> Sao chổi 80.000 năm mới 'hiện hình' xuất hiện trên bầu trời Việt Nam >> Cảnh báo: Xuất hiện nhiều biến thể virus Elknot nhắm tới máy chủ Linux Việt Nam >> Phóng sinh có thể gây hại cho hệ sinh thái thủy sinh >> Giải pháp phòng chống sinh vật gây hại cho Cây Di sản, cây cổ thụ

Loài này đã nhiều lần bị hệ thống kiểm dịch ngăn chặn tại châu Âu và lần đầu tiên được báo cáo xuất hiện ở châu Phi vào năm 2016, nơi nó đang gây thiệt hại đáng kể cho cây ngô và có tiềm năng lớn để lan rộng hơn và gây thiệt hại kinh tế nặng nề hơn. Vào tháng 4 năm 2017, để đối phó với sự lây lan liên tục của sâu keo mùa thu ở Châu Phi, DFID và CABI đã nhanh chóng công bố một bản tóm tắt về sự phân bố hiện tại và có thể có trong tương lai trên lục địa, đồng thời tóm tắt thông tin về tác động và kiểm soát loài sâu keo mùa thu “Sâu keo mùa thu: Tác động và các lựa chọn kiểm soát ở Châu Phi: Lưu ý bằng chứng sơ bộ (tháng 4 năm 2017)” . Năm 2018, S. frugiperda xuất hiện tại Ấn Độ (IITA, 2018; ICAR-NBAIR, 2018). Loài cũng đã được ghi nhận tại Bangladesh (2019c), Trung Quốc (2019c), Myanmar (IPPC, 2019), Sri Lanka (FAO, 2019a) và Thái Lan (IPPC, 2018b).

1. Đặc điểm nhận dạng

Sâu trưởng thành có chiều dài cơ thể 1,6 - 1,7 cm và sải cánh là 3,7 - 3,8 cm, con cái có sải cánh dài hơn. Trứng được đẻ thành bọc, mỗi bọc 150 - 200 trứng, quả trứng có hình cầu, đường kính là 0,75mm. Ấu trùng của loài có mầu xanh nhạt đến nâu sẫm, ở giai đoạn tuổi thứ 6, ấu trùng dài 3 - 4 cm. Nhộng có chiều dài 1,3 - 1,7 cm (tùy theo con đực và con cái) và có mầu nâu sáng bóng.

2. Nguồn gốc và phân bố

Loài sâu keo mùa thu Spodoptera frugiperda là loài sâu mới có nguồn gốc từ khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới châu Mỹ. Loài sâu keo mùa thu đã được phát hiện và ghi nhận gây hại tại các quốc gia thuộc châu Á, châu Phi, châu Mỹ (bắc Mỹ, trung Mỹ và nam Mỹ) và một số quốc gia tại châu Âu. Trong đó, tại châu Á loài sâu hại này đã xuất hiện và gây hại tại Ấn Độ, Banglades, Srilanka, Myanmar, Thái Lan, Yemen và Trung Quốc và hiện nay đã có mặt ở Việt Nam.

3.Tác động

Loài sâu keo mùa thu thường gây hại trên cây ngô tuy nhiên có thể gây hại trên 80 loài cây trồng khác, bao gồm lúa, lúa miến, kê, mía, cây rau và bông. Theo thông tin của Trung tâm Nông nghiệp và sinh học quốc tế (CABI), loài này có tác động bất lợi lớn đến kinh tế. Ở Nicaragua, van Huis (1981) đã cho thấy năng suất ngô tăng 33% khi cây được bảo vệ bằng thuốc trừ sâu. Sự phá hoại trong giai đoạn giữa đến cuối giai đoạn phát triển của ngô đã gây ra tổn thất năng suất 15-73% khi 55-100% cây bị nhiễm S. frugiperda (Hruska và Gould, 1997). Sâu keo S. frugiperda dường như gây hại nhiều hơn cho ngô ở Tây và Trung Phi so với hầu hết các loài Spodoptera châu Phi khác (IITA, 2016).

Bên cạnh việc ghi nhận gây hại cho nông nghiệp, hiện nay, trên thế giới chưa ghi nhận, đánh giá về thiệt hại đến đa dạng sinh học do loài sâu này gây ra.

4. Một số biện pháp kiểm soát

a) Kiểm soát sinh học

Một số lượng lớn các loài thuộc Bộ Hymenoptera ký sinh hoặc hoạt động như ký sinh trùng ấu trùng, ký sinh trên S. frugiperda và nhiều động vật ăn thịt được ghi lại; việc kiểm soát tự nhiên có tầm quan trọng đáng kể. Mức độ nhiễm ký sinh trùng tự nhiên thường rất cao (20-70%), chủ yếu là do ong bắp cày. Khoảng 10-15% sâu thường bị giết bởi ký sinh trùng.

b) Thực vật chủ kháng sâu

Các chương trình lai tạo giống kháng Spodoptera spp. đã phát triển các giống cây trồng trên đồng ruộng với sức đề kháng được cải thiện, ví dụ điển hình là ngô (Mihm et al., 1988). Một cơ chế kháng sâu dường như đang hoạt động trên ngô là tăng độ dẻo dai của lá, tạo ra lớp biểu bì dày hơn khiến sâu khó ăn lá (Davis et al., 1995).

Ngô biến đổi gen có chứa gen mã hóa endotoxin từ Bacillus thuringiensis kurstaki đã được thương mại hóa ở Mỹ và Brazil. Các protein diệt côn trùng (vip) đã được phân lập từ Bacillus thuringiensis (Bt) trong giai đoạn sinh trưởng của thực vật cho thấy một phổ rộng các hoạt động chống lại sâu bệnh lepidopteran, đặc biệt là Spodoptera spp. (Estruch và cộng sự, 1996). Spodoptera spp. dường như được kiểm soát bởi các độc tố này, nhưng sự phát triển khả năng kháng thuốc là một mối quan tâm (Moar et al., 1995).

c) Kiểm soát hóa chất

Ở một số vùng, khả năng kháng thuốc trừ sâu có thể lan rộng và việc kiểm soát có thể khó khăn (Pitre, 1985). Thuốc trừ sâu được khuyến nghị cho Spodoptera spp. bao gồm esfenvalat, carbaryl, chlorpyrifos, malathion, permethrin và lamba-cyhalothrin (Anon., 1997).

d) Chương trình Quản lý tổng hợp

Việc quản lý tổng hợp S. frugiperda đã được tạo điều kiện thông qua các biện pháp canh tác để phá hủy các địa điểm đan xen, các giống cải tiến có khả năng kháng sâu ăn lá thông qua các cơ chế thông thường hoặc nhờ cây trồng Bt. Kiểm soát sinh học là phổ biến và nên được khuyến khích thông qua việc giảm lượng thuốc trừ sâu. CIMMYT (2018) đã xuất bản một hướng dẫn kỹ thuật về Quản lý tổng hợp S. frugiperda ở châu Phi.

5. Hiện trạng loài sâu keo mùa thu ở Việt Nam

Tháng 2 năm 2019, loài sâu keo mùa thu đã có mặt tại Việt Nam và gây hại cục bộ tại một số tỉnh phía Bắc, Bắc Trung Bộ và Duyên hải Nam Trung Bộ.

Hiện nay, các tác động chủ yếu của loài sâu keo mùa thu là đến cây trồng nông nghiệp và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có chỉ đạo của toàn ngành kiểm dịch thực vật từ tháng 2/2019 đối với các biện pháp ngăn ngăn ngừa sự du nhập, theo dõi, giám sát và phòng trừ loài sâu keo mùa thu.

Bên cạnh việc áp dụng các biện pháp kiểm soát, diệt trừ sâu keo nhằm bảo vệ mùa màng theo hướng dẫn của cơ quan chuyên môn, khi các tổ chức, cá nhân phát hiện các ghi nhận tác động của loài này đến đa dạng sinh học cần kịp thời thông báo đến các cơ quan chức năng để có các biện pháp kiểm soát, diệt trừ phù hợp.

BTV (tổng hợp)

[Quay lại]

Từ khóa liên quan: Loài sinh vật, ngoại lai, gây hạ, xuất hiện, Sâu keo, mùa thu, Spodoptera frugiperda

Gửi ý kiến bạn đọc về: Loài sinh vật ngoại lai gây hại mới xuất hiện: Sâu keo mùa thu Spodoptera frugiperda

*	*
*
Nội dung*

Chọn file

(File: .Zip - 2M)

(Tin Môi Trường hoan nghênh các ý kiến đóng góp của bạn đọc cho bài viết. Các thảo luận sẽ được xem xét trước khi đăng tải. Tin Môi Trường giữ quyền từ chối những lời lẽ xúc phạm cá nhân, tổ chức; lời lẽ trái thuần phong mỹ tục, vi phạm pháp luật. Bạn đọc thảo luận bằng tiếng Việt có dấu. Ý kiến không nhất thiết thể hiện quan điểm của Tin Môi Trường. Cám ơn sự đóng góp và hợp tác của các bạn)