Việt Nam làm gì khi ở gần ba nhà máy điện hạt nhân Trung Quốc?

>> Thêm 46 cây cổ thụ của 5 tỉnh, thành phố lọt vào danh sách Cây Di sản Việt Nam >> Chuyên gia Hội BVTN&MT Việt Nam khảo sát, tư vấn cứu Cây Di sản bị gãy đổ ở đình Kim Quy >> Cụ Mít độc nhất thôn Khả Liễu, xã Phúc Tiến, huyện Phú Xuyên (Hà Nội) được vinh danh là Cây Di sản Việt Nam >> Tiền Giang: Huyện Gò Công Tây công bố Quyết định công nhận Cây Di sản Việt Nam >> Cây Điệp Phèo heo Trường THCS Phú Hòa được công nhận Cây Di sản Việt Nam

Vị trí ba nhà máy điện hạt nhân Trung Quốc gần Việt Nam. Đồ Họa: Tiến Thành.

Ba nhà máy điện hạt nhân ở phía nam Trung Quốc vừa đi vào vận hành thương mại. Trong đó nhà máy Phòng Thành cách Quảng Ninh 50 km; nhà máy Sương Giang cách đảo Bạch Long Vĩ khoảng 100 km và nhà máy Trường Giang cách biên giới Việt Nam hơn 200 km.

Trước thông tin trên, TS Trần Thanh Minh (nguyên Viện trưởng viện khoa học kỹ thuật hạt nhân) chia sẻ ông quan ngại nhất với nhà máy Phòng Thành, bởi vị trí quá gần các khu vực đông dân của tỉnh Quảng Ninh.

Theo ông Minh, dù công nghệ hiện đại và không ai muốn sự cố xảy ra, nhưng dưới góc độ khoa học thì khi xây dựng mọi nhà máy điện hạt nhân trên thế giới, con người phải tính đến xác xuất rủi ro để có các biện pháp phòng ngừa cần thiết.

"Sự cố nổ lò hiện không gây ra hậu quả nặng nề như trước, nhưng khi phóng xạ bốc lên, chỉ cần gió mùa đông bắc là nó sẽ lan tới hàng trăm km", ông Minh nói.

TS Minh cho rằng, việc cần làm ngay là Việt Nam thiết lập cơ chế thường xuyên trao đổi với các nước láng giềng về an toàn hạt nhân, không riêng Trung Quốc mà với các nước Lào, Campuchia vì những nước này "đang rục rịch xây dựng nhà máy điện hạt nhân, không loại trừ có nhà máy gần Việt Nam". Cùng với đó là phổ biến các kiến thức cần thiết về sự cố hạt nhân cho người dân; khi phát hiện sự cố, cơ quan chức năng cần thông báo kịp thời tới cộng đồng.

Cho rằng nếu Việt Nam chỉ tập trung vấn đề an toàn cho dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, mà chưa tính đến việc các nước xây dựng nhà máy áp sát biên giới là thiếu sót lớn, chuyên gia Trần Hữu Phát nhấn mạnh "không nên chủ quan" vì sự cố phóng xạ có thể không gây nguy hiểm ngay đến tính mạng người dân, nhưng nó sẽ để lại bệnh tật lâu dài.

Ông Phát khuyến nghị Việt Nam nên lắp đặt trạm quan trắc ở khu vực liên quan hướng gió từ Trung Quốc sang, đặt tập trung ở Quảng Ninh, Hà Nội chứ không chỉ Ninh Thuận. "Với công nghệ điện hạt nhân ngày nay thì người dân không nên lo lắng quá mức, tuy nhiên chúng ta cần hệ thống trạm quan trắc hoạt động thường xuyên và đội ngũ cán bộ chuyên môn tốt", chuyên gia này nói thêm.

Kế hoạch xây dựng nhà máy điện hạt nhân của Trung Quốc, nhà máy đang hoạt động (màu xanh lá cây), đang xây dựng (xanh lam) và trong kế hoạch (đỏ). Nguồn: world-nuclear.org

Phó viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Nguyễn Hào Quang cũng cho rằng Việt Nam cần sớm triển khai mạng lưới quan trắc và cảnh báo phóng xạ môi trường. Mạng lưới sẽ giúp phát hiện sớm sự cố và kịp thời có phương án ứng phó, bởi phóng xạ di chuyển không biên giới và không thể nhận biết bằng mắt thường.

Tuy nhiên việc này đòi hỏi kinh phí lớn, Viện Năng lượng nguyên tử đang xây dựng dự án chia làm hai giai đoạn. Trong giai đoạn một từ 2017 đến 2020, Viện đề xuất tập trung đầu tư thiết bị quan trắc tại địa phương khả năng bị ảnh hưởng nhiều nhất khi xảy ra sự cố nhà máy điện hạt nhân từ Trung Quốc là Quảng Ninh (Móng Cái và Bãi Cháy), Lạng Sơn, Lào Cai, Hải Phòng, Nam Định, Nghệ An và Hà Nội.

Với mạng lưới trên, Viện sẽ khai thác dữ liệu theo hai bước. Thứ nhất là xử lý dữ liệu thô tạo nên bức tranh ban đầu về môi trường phóng xạ miền Bắc. Bước tiếp theo, thông tin sẽ được xử lý bằng cách so sánh, đối chiếu, liên hệ với các thông số kỹ thuật khác. Nếu phát hiện tín hiệu phát xạ bất thường, chuyên gia sẽ biết được những tín hiệu đó do khối khí nào mang tới, từ đâu, để dự báo nguồn phát thải phóng xạ.